Дэлхийн эдийн засгийн ?с?лтийн хурд бага зэрэг нэмэгдэж 2.9 хувьд х?рнэ
Вашингтон хот, 2016 оны 1 д?гээр сарын 6 — Хурдтай ?сч буй орнуудад (emerging markets) эдийн засгийн идэвхжил сул байх нь 2016 онд дэлхийн эдийн засгийн ?с?лт?д дарамт учруулах хэдий ч х?гжилтэй орнуудын эдийн засгийн идэвхжил сэргэснээр дэлхийн эдийн засгийн ?с?лт 2015 онд 2.4 хувь байснаа бага зэрэг ахиж, энэ онд 2.9 хувьд х?рэхээр байгааг Дэлхийн банкны 2016 оны 1-р сарын “Дэлхийн эдийн засгийн т?л?в” тайланд онцолжээ.
?нг?рс?н 10 жилийн хугацаанд дэлхийн эдийн засгийн идэвхжилд чухал ??рэг г?йцэтгэж ирсэн хурдтай ?сч буй орнуудад эдийн засгийн идэвхжил нийтлэг суларч байгаа нь ядуурлыг бууруулах, х?гжил цэцэглэлтийг дэмжих зорилтыг хэрэгж??лэхэд тулгамдсан асуудал болоод байна. Эдгээр орнуудад эдийн засгийн идэвжил сул байгаа нь х?гжиж буй бусад орнуудын эдийн засгийн ?с?лт?д саад учруулж, ядуурлын т?вшинг бууруулах чиглэлд олсон ололт амжилтанд эрсдэл учруулна гэдгийг уг тайлан м?н санууллаа.
Дэлхийн банкны ер?нхийл?гч ноён Жим Ён Ким “Дэлхийн нийт ядуу иргэдийн 40 гаруй хувь 2015 онд эдийн засгийн ?с?лт нь саарсан х?гжиж буй орнуудад амьдарч байна. Х?гжиж буй орнууд эдийн засгийн эмзэг байдлаа бууруулах, нийгмийн эмзэг б?лгийг хамгаалахын тулд дархлаагаа сайжруулах чиглэлд анхаарал хандуулах нь з?йтэй. Засаглал болон бизнесийн орчиндоо шинэчлэл хийх нь томоохон эдийн засагтай орнуудын хувьд эдийн засгийн идэвхжил саарснаас ирэх с?р?г н?л??г н?х?х ач холбогдолтой байж болзошг?й" гэжээ.
Т??хий эдийн ?нэ буурч, худалдаа болон х?р?нгийн урсгал сааран, санх??гийн зах зээлийн савалгаа нэмэгдсэн 2015 онд дэлхийн эдийн засгийн ?с?лт х?лээгдэж байснаас доогуур ?з??лэлттэй байлаа. Цаашид тогтвортой ?с?лт нь ?нд?р орлоготой орнуудын эдийн засгийн н?хц?л байдал, т??хий эдийн ?нэ тогтворжилт болон БНХАУ хэрэглээ, ?йлчилгээний салбарт т?лх?? суурилсан х?гжлийн загварт аажмаар шилжих эсэх зэргээс хамаарна.
Х?гжиж буй орнуудын эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 4.8 хувиар тэлэх т?л?втэй байгаа нь ?мн? х?лээгдэж байснаас доогуур ?з??лэлт хэдий ч хямралын дараах буюу ?нг?р?гч 2015 оны 4.3 хувийн бага ?с?лт??с ?нд?р юм. 2016 онд Хятадын эдийн засгийн ?с?лт ?ргэлжлэн саарахаар байгаа бол Бразил, ОХУ-д м?н эдийн засгийн идэвхжил суларсан байдал хэвээр хадгалагдахаар байна. Энэтхэг тэрг??тэй ?мн?д Азийн б?с нутгийн орнуудын эдийн засгийн идэвжил сайн байх т?л?втэй байна. Саяхан хэлэлцээ хийгдсэн “Trans-Pacific Partnership” буюу 9 орон хоорондын ч?л??т худалдааны гэрээ нь худалдааны эргэлтийг эрчимж??лэхэд таатай н?л?? ?з??лэх боломжтой.
Дэлхийн банкны группын Дэд ер?нхийл?гч б?г??д Ер?нхий эдийн засагч ноён Каушик Басу хэлэхдээ “Хурдтай х?гжиж буй улс орнуудын эдийн засгийн байдал ??р хоорондоо харилцан адилг?й байна. 6 сарын ?мн?хтэй харьцуулахад эрсдэл нэмэгдсэн, тэр дундаа хурдтай х?гжиж буй голлох эдийн засагт учирч болзошг?й удаашралаас хамааралтай улс орнуудын хувьд эрсдл??д нэмэгдэж байна” гэжээ. М?н тэрээр “Т?с?в, м?нг?ний бодлогын зохистой хослол нь эдгээр эрсдлийг бууруулах, ?с?лтийг дэмжихэд чухал юм” гэжээ.
Хэдийгээр магадлал бага ч, хурдтай х?гжиж буй томоохон эдийн засгуудын идэвхжил х?лээгдэж байснаас ил?? хурдан саарах нь дэлхийн нийтийг хамарсан ?р н?л??тэй байж болзошг?й. АНУ-ын м?нг?ний хатуу бодлого болон геополитикийн хурцадмал байдлыг тойрсон санх??гийн х?ндрэл нь м?н эдийн засгийн т?л?вт эрсдэл учруулах х?чин з?йл??дэд тооцогдоно.
Дэлхийн банкны Х?гжил, эдийн засгийн т?л?вийн хорооны захирал ноён Аяхан Кози хэлэхдээ “Х?гжилтэй орнуудын эдийн засгийн харьцангуй ?нд?р ?с?лт нь хурдтай х?гжиж буй орнуудын эдийн засгийн идэвхжлийн сааралтын н?л??г з?вх?н зарим талаар н?х?х боломжтой. Санх??гийн эх ??свэрийн ?рт?г ?сч буй ?н??гийн шинэ орчинд санх??гийн зах зээлийн хэлбэлзэл нэмэгдэх эрсдэл хэвээр байна” гэжээ.
Б?с нутгуудын эдийн засгийн т?л?в
З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн орнууд: Уг б?с нутгийн орнуудын эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд ?ргэлжлэн саарч, 2015 оны 6.4 хувийн ?с?лт??с ялимг?й бууран 6.3 хувьд х?рэх т?л?втэй. Хятадын эдийн засгийн ?с?лт 2015 оны 6.9 хувиас ?с?лт??с бага зэрэг буурч 2016 онд 6.7 хувь болохоор байна. Т??хий эд экспортлогч Индонези, Малайз зэрэг улсуудад эдийн засгийн ?с?лт саарсан хэдий ч Вьетнамд эдийн засгийн ?с?лт худасч, Тайландад эдийн засгийн идэвхжил бага зэрэг сэргэсэн зэрэг нь дээрх орнуудын ?с?лтийн сааралтыг н?хс?н тул Хятадыг оролцуулалг?й тооцсон эдийн засгийн ?с?лт тус б?с нутгийн хувьд 2015 онд 4.6 хувь болсон нь 2014 оныхтой ер?нхийд?? ижил байлаа. Хятадын эдийн засгийн ?с?лт т?с??лсн??с ил?? эрчимтэй удаашрах, санх??гийн зах зээлийн хэлбэлзэл нэмэгдэх, болон санх??жилтийн н?хц?л эрс чангарах зэрэг эрсдл??д байсаар байна.
Европ ба Т?в Ази: Газрын тосны ?нийн бууралт саарч тогтворжсон, ОХУ-ын эдийн засаг сайжирч, Украйны эдийн засгийн идэвхжил сэргэсэн зэргээс тус б?с нутгийн орнуудын эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 3 хувь болж ?нг?р?гч 2015 оны 2.1 хувиас ?сч гарахаар байна. ОХУ-ын эдийн засаг ?нг?р?гч онд 3.8 хувиар агшсан бол 2016 онд 0.7 хувиар агших т?л?втэй байна. Хэрэв т??хий эдийн ?нэ тогтворжвол б?с нутгийн з??н хэсэгт орших З??н Европ, ?мн?д Кавказ болон Т?в Азийн орнуудын эдийн засгийн идэвхжил сэргэхээр байна. Евро б?сийн эдийн засгийн идэвхжлээс хамааралтайгаар тус б?с нутгийн баруун хэсэгт орших Болгар, Румин, Турк болон Баруун Балканы орнуудын эдийг засаг 2016 онд алгуур ?с?х??р байна.
Латин Америк ба Карибын тэнгисийн орнууд: Т??хий эдийн ?нэ буурсан, б?с нутгийн томоохон орнуудад дотоод х?ндрэл бэрхшээл учирсан зэргээс ??дэн тус б?с нутгийн эдийн засаг ?нг?р?гч онд 0.9 хувиар агшсан бол харин 2016 онд уналтын т?л?в??с алгуур гарахаар байна.. Гэвч х?гжиж буй Т?в болон Хойд Америк м?н Карибын тэнгисийн орнуудын эдийн засгийн ?нд?р ?с?лт нь ?мн?д Америкийн орнуудын эдийн засгийн идэвхжлийн сааралтыг н?х?х зэргээр дэд б?с нутгууд ??р хоорондоо ялгаатай байна. Бразилийн эдийн засгийн ?н??гийн уналттай байдал 2016 онд улам г?нзгийрэх т?л?втэй байгаа боловч 2017 оноос эргэн ?с?х х?лээлт байна. Хэдийгээр газрын тосны ?нэ буурсан, т?свийн ачаалал нэмэгдсэн боловч б?тцийн ??рчл?лтийн бодлого хэрэгж??лж байгаа, АНУ-ын зах зээлээс ирэх эрэлт ?с?н нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор Мексикийн эдийн засаг 2016 онд сэргэхээр байна.
Ойрх Дорнод ба Хойд Африк: Ираны эсрэг хориг арга хэмжээ цуцлагдаж улмаар тус улсын дэлхийн эрчим х?чний зах зээлд эзлэх байр суурь нэмэгдэхээр х?лээгдэж байгаа тул 2016 онд уг б?с нутгийн эдийн засаг ?нг?р?гч оны 2.5 хувиас давсан 5.1 хувийн ?с?лттэй байхаар байна. Газрын тосны ?нэ тогтворжино гэсэн таамаглал дээр ?ндэслэн б?с нутгийн газрын тос экспортлогч бусад орнуудад ?с?лт сэргэхээр байна. Гэвч б?с нутгийн орнуудад дотоодын з?рчил даамжрах, газрын тосны ?нэ ?ргэлжлэн буурах болон амьдрах орчин н?хц?л сайжрааг?йгээс нийгэмд ?ймээн самуун дэгдэх зэрэг томоохон эрсдл??д н??рлэсээр байна.
?мн?д Ази: Уг б?с нутгийн хувьд ?срэнг?й х?гжиж буй болон х?гжиж буй эдийн засгууд дундаа ?з??лэлт сайтай б?г??д ?с?лт нь ?нг?р?гч оны 7 хувиас давж 2016 онд 7.3 хувь болох т?л?втэй байна. Тус б?с нутагт ихэвчлэн газрын тос импортлогч орнууд оршдог тул газрын тосны ?нийн бууралтаас ?р ашиг х?ртэж байгаа. Т??нчлэн энэ б?с нутаг дэлхийн улс орнуудтай харилцаа холбоо харьцангуй бага тул бусад эдийн засгуудын ?с?лтийн хэлбэлзлээс хамгаалагдсан. 2016-17 онуудад б?с нутгийн голлох орон болох Энэтхэгийн эдийн засаг 7.8 хувиар ?с?х??р байгаа бол Пакистаны эдийн засгийн ?с?лт 4.5 хувь болж нэмэгдэх (?йлдвэрлэлийн аргаар тооцсон) т?л?втэй байна.
Саб-сахарын Африк: Т??хий эдийн ?нэ тогтворжсоноор 2015 онд 3.4 хувьтай байсан б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 4.2 хувь болж нэмэгдэхээр х?лээгдэж байна. Газрын тос экспортлогч орнуудын хувьд т?лшний зардал ?с?хийн хэрээр хэрэглээний ?с?лт саарч байхад харин газрын тос импортлогч орнуудад инфляци буурснаар хэрэглээ нэмэгдэж байгаа зэргээр б?с нутгийн орнуудын эдийн засгийн ?йл ажиллагаа харилцан адилг?й байна. Нигерийн эдийн засаг 2015 онд 3.3 хувиар ?сс?н бол энэ онд 4.6 хувиар ?с?х т?л?втэй байна. Харин ?мн?д Африкийн эдийн засгийн ?с?лт 2015 оны 1.3 хувиас ялимг?й нэмэгдэж 2016 онд 1.4 хувьд х?рэхээр байна.
2016 оны 1 д?гээр сарын Дэлхийн эдийн засгийн т?л?вийг б?рэн эхээр нь дараах хаягаар х?лээн авч унших боломжтой: www.worldbank.org/gep
-------------------------------------------------------
С??лийн ?еийн эдийн засгийн н?хц?л байдал: Хятад болон т??хий эд экспортлогч Индонези, Малайз зэрэг улс орнуудын эдийн засгийн ?с?лт саарсаар байгаатай холбоотойгоор З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2015 онд 6.4 хувьд х?рч ?мн?х оны 6.8 хувиас буураад байна. Т??хий эд экспортлогч орнуудын эдийн засгийн идэвхжил саарч байгаа хэдий ч Хятадыг хасч тооцсоноор тус б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт тогтвортой байгаа нь (2015 онд 4.6 хувь) т??хий эд импортлогч орнуудад, тэр дундаа Вьетнам, Филиппинд эдийн засгийн идэвхжил сайн м?н Тайландын эдийн засаг алгуур сэргэж байгаа зэрэгтэй холбоотой.
Б?с нутагтаа хамгийн том эдийн засагтай Хятад улс эдийн засгийн ?с?лт?? тэнцвэрж??лэх, зарим салбарын ?рийг бууруулахад чиглэсэн бодлого хэрэгж??лсэн нь тус улсын эдийн засгийн ?с?лт 2014 онд 7.3 хувь байснаа 2015 онд 6.9 хувь болж буурахад н?л??лс?н. Хятадын ?л х?дл?х болон аж ?йлдвэрийн салбарын идэвхжил ил??тэй суларсан бол ?йлчилгээний салбарын идэвхжил харьцангуй сайн г?йцэтгэлтэй байна. Энэ нь дэлхийн санх??гийн зах зээлийн хэлбэлзэл болон ?нг?рс?н зуны х?р?нгийн зах зээлд хийгдсэн тохиргоотой давхацсан юм.
Х?гжилтэй орнууд м?нг?ний тэлэх бодлого авч хэрэгж??лсэн хэдий ч 2015 онд энэ б?с нутгийн орнууд тэр дундаа т??хий эд экспортлогч болон санх??гийн эх ??свэр нэн хэрэгцээтэй байгаа орнуудын хувьд гадаад санх??жилтийн н?хц?л чангарсан.
Цаашдын т?л?в: Хятадын эдийн засгийн ?с?лт 6.7 хувьд х?рч буурснаар тус б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 6.3 хувь болж саарах т?л?втэй байна. Хятадыг хасч тооцвол б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 4.8 хувь болж бага зэрэг нэмэгдэхээр байна.
Энэ онд Хятадын эдийн засгийн ?с?лтийн сааралтыг ASEAN-ний гиш??н орнуудын эдийн засгийн ?с?лт н?х?х??р байна. АНУ-ын м?нг?ний бодлого хумих чиглэлд хэрэгжихээр байгаа хэдий ч х?гжинг?й эдийн засгуудын идэвхжил сэргэж байгаа, газрын тосны ?нэ буурч байгаа, улс т?рийн тогтвортой байдал нэмэгдэж байгаа болон дэлхийн санх??гийн зах зээлд таатай н?хц?л ?ргэлжилсээр байгаа зэрэг нь энэ б?с нутгийн орнуудад эерэгээр н?л??л?х??р байна.
Х?р?нг? оруулалтыг дэмжих, б?тээмжийг нэмэгд??лэх чиглэлд бодлогын шинэчлэл хийвэл 2016 онд Индонези эдийн засгийн ?с?лт 4.7 хувиас нэмэгдэж 5.3 хувьд х?рэх боломжтой. Малайзын эдийн засгийн ?с?лт дотоод эрэлт саарч байгаагаас ??дэн 2016 онд 4.5 хувь болж 2015 оны 4.7 хувиас буурахаар байна. ?рхийн ?нд?р хэмжээний ?рийн дарамт хэрэглээг хязгаарлаж, экспортын ?с?лт саарч байгаагаас шалтгаалан Тайландын эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 2 хувьд х?рч 2015 оны 2.5 хувийн ?с?лт??с буурах т?л?втэй байна.
Т?р, хувийн хэвшлийн т?ншлэл болон т?свийн зардал эдийн засгийн идэвхжлийг сэргээснээр Филиппин улсын эдийн засгийн ?с?лт 2016 онд 6.4 хувьд х?рч 2015 оны 5.8 хувиас ?с?х??р байна. Вьетнамын эдийн засаг 2016 онд 6.6 хувиар ?сч 2015 оны 6.5 хувиас хурдсахаар байгаа нь х?р?нг? оруулалтын огцом ?с?лт, хэрэглээний ?с?лт болон экспортын ?с?лт??с хамааралтай.
Эрсдэл: Хятадын эдийн засгийн ?с?лт х?лээгдэж байснаас ил?? саарахаар байгаа нь б?сийн эдийн засгийн т?л?вт эрсдэл учруулж байна. Дэлхийн санх??гийн зах зээлийн хэлбэлзэл нэмэгдэх, зээл хязгаарлагдах зэрэг нь ?с?лт?д дарамт ?з??лэхээр байна. Ам.долларын ханш чангарсаар байгаа болон ?нд?р орлоготой орнуудын ?с?лт х?лээж байснаас удаашрах нь уг б?с нутгийн эдийн засагт дарамт учруулахаар байна.
Хятадын бодлого боловсруулагчдын богино хугацааны гол сорилт нь санх??гийн зах зээлийн эмзэг байдлаа бууруулахын зэрэгцээ эдийн засгийн б?тцээ ??рчилж, хэрэглээ, ?йлчилгээний салбарт голчлон суурилсан ?с?лтийн загварт шилжих явдал юм. Хятад улстай хийх худалдаанаас хамаарал ихтэй орнууд ??рсдийн эдийн засгаа т?р?лж??лэх тал дээр анхаарах нь з?йтэй.
Монгол, Папуа Шинэ Гвиней, Вьетнам зэрэг б?с нутгийн зарим орнууд т?свийн ?нд?р алдагдлаа удирдах тал дээр анхаарал хандуулах шаардлагатай болно. Индонези, Малайз, Монгол зэрэг орнууд т??хий эдийн орлогоос хамаарах хамаарлаа бууруулах нь з?йтэй. Хятад, Тайланд болон Вьетнамд т?рийн ?мчит аж, ахуй нэгж??дийн засаглал болон ил тод байдлыг нэмэгд??лэхэд чиглэсэн шинэчлэл хийх нь т?с?вт учрах ирэх болзошг?й эрсдлийг бууруулах юм. Б?с нутгийн худалдаа, х?р?нг? оруулалтыг нэмэгд??лэх нь эдийн засгийн идэвхжил болон ажил эрхлэлтийг нэмэгд??лнэ. “The Trans-Pacific Partnership trade accord” буюу ч?л??т худалдааны гэрээ хэрэгжсэн тохиолдолд энэ нь б?с нутгийн эдийн засаг болон худалдааг дэмжих юм.
