ЖАКАРТА, 2018 оны 4-р сарын 12 – Дэлхийн Банкнаас гаргасан З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн тайланд дурдсанаар З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн х?гжиж буй орнуудын ?с?лт тогтвортой байх т?л?втэй байгаа б?г??д 2018 онд 6.3 хувьд х?рэх т?л?втэй байна. Дэлхий ихэнх улс оронд эдийн засаг сэргэлт ?ргэлжилэхээр байгаа, тэдгээрийн дотоодын эрэлт хэрэгцээ нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор ийм эерэг хандлага ажиглагдаж байна. Гэвч тогтвортой байдал, тогтвортой ?с?лтийг хангахад тулгарах эрсдэлийг сайтар анхаарах шаардлагатай.
Чадавхийг сайжруулах нь - Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн тайлангийн 2018 оны 4-р сарын хэвлэлийг ?н??д?р танилцуулсан б?г??д тус тайланд хэдийгээр б?с нутгийн эдийн засгийн хэтийн т?л?в эерэг байгаа ч бодлого боловсруулагчид шинэ сорилтуудыг х?лээн з?вш??рч, шийдвэрлэхийг з?вл?с?н талаар онцлон тэмдэглэжээ. Х?гжинг?й эдийн засагтай орнуудад х??гийн т?вшин т?с??лсн??с ил?? хурдацтай ?сч, худалдааны с?рг?лд??н нэмэгдэх магадлалтай байна. ??нтэй холбоотойгоор богино хугацааны эрсдэл??д тулгарч байгаа тул м?нг?ний бодлогоо чангатгаж, т?свийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах нь з?йтэй. Урт хугацаанд ?с?лтийг нэмэгд??лэхийн тулд улсын болон хувийн х?р?нг? оруулалт, б?тээмжийн ?с?лтийг нэмэгд??лж, х?ний х?гжлийг дэмжих нь чухал юм.
Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?с хариуцсан Дэд Ер?нхийл?гч Виктория Кваква "Х?чтэй ?с?лт нь б?с нутгийг хэт ядуурлыг бууруулахад асар их ?р ?г??жтэй байлаа. Энэх?? амжилтаа бататгаж, эдийн засгийн хувьд эмзэг хэвээр байгаа х?н амын ирээд?й хэтийн т?лвийг сайжруулахын тулд ?с?лтийг урт хугацаанд тогтвортой байлгах шаардлагатай. Бодлого боловсруулагчид эдийн засгийн тогтвортой байдалд эрсдэл учруулж буй асуудалд анхаарлаа хандуулахын зэрэгцээ урт хугацааны ?с?лтийн н??ц бололцоог сайжруулахх алхмуудыг хийх нь з?йтэй" гэв.
2017 онд х?лээлтээс ил?? хурдацтай ?сс?н Хятад улс эдийн засгаа дахин тэнцвэрж??лэх буюу х?р?нг? оруулалтаас ил?? дотоодын хэрэглээг бодлогоор дэмжиж зээлийн ?с?лтийг удаашруулах, эдийн засгийн ?с?лтийн чанарыг дээшл??лэх бодлого баримталж байна. Тус улсын эдийн засгийн ?с?лт 2018 онд бага зэрэг удааширч 6.5 хувь болох т?л?втэй байна.
Хятад улсыг эс тооцвол, х?гжиж буй З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн ?с?лт 2018 онд 5.4 хувьд тогтвортой байх т?л?втэй байгаа нь дотоод болон гадаад эрэлт хэрэгцээ тогтвортой байгааг харуулж байна. Индонез, Тайланд улсын эдийн засгийн ?с?лт 2018 онд бэхжих т?л?втэй байгаа б?г??д х?р?нг? оруулалт болон хувийн хэрэглээний хэтийн т?л?в сайжрах хандлагтай байна. Филиппин улсын ?с?лт 2018 онд тогтвортой хэвээр байх т?л?втэй. Малайз, Вьетнам улсуудын эдийн засаг 2017 онд сэргэсэн бол энэ онд ?с?лтийн хэмжээ тогтвортой байхаар байна. Малайзын хувьд энэ нь т?свийн х?р?нг? оруулалт буурч байгаатай холбоотой бол Вьетнамын хувьд х?д?? аж ахуйн б?тээгдэх??ний ?йлдвэрлэл тогтворжиж эхэлсэнтэй холбоотой.
Жижиг эдийн засагтай зарим орнуудын хувьд т??хий эдийн ?нийн ?с?лтийн улмаас эдийн засгийн т?л?в ер?нхийд?? эерэг байна. Мьянмар улсын эдийн засаг 2018 онд ?с?х т?л?втэй байгаа ч Рахин мужид болж буй ?йл явдалтай холбоотой х?р?нг? оруулалт буурч болзошг?й юм. Папуа Шинэ Гвиней улсын хувьд т??хий эд, бараа б?тээгдэх??ний ?нэ ?сс?нтэй холбоотойгоор м?чл?г дагасан сэргэлт ирэх боломжтой ч с??лд болсон газар х?дл?лт тус улсын ?с?лтийн т?л?в байдалд с?рг??р н?л??лж болзошг?й юм. Камбожи улсын эдийн засаг бага зэрэг ?сч, БНА Лаос улсын эдийн засгийн ?с?лт тогтвортой байх т?л?втэй.
Монгол улсын хувьд н??рсний экспорт, гадаадын шууд х?р?нг? оруулалтын хэмжээ ихээхэн нэмэгдсэн, макроэдийн засаг тогтворжиж байгаа зэргээс хамаарч 2017 онд эдийн засаг 5.1 хувиар ?сч х?лээлтээс давлаа. Т?свийн алдагдал 2016 онд ДНБ-ий 17 хувьд х?рч байсан бол 2017 оны эцсээр 1.9 хувьд х?рч буурч, т?свийн н?хц?л байдал ихээхэн сайжирсан байна. Эдийн засгийн ?с?лт цаашид бага зэрэг нэмэгдэн, 2018 онд 5.3 хувь х?рэх бол 2019-20 онуудад 6 хувь давах т?л?втэй байна. Дунд хугацаанд уул уурхайн салбарын х?р?нг? оруулалт болон уул уурхайн салбартай хамаарал ?нд?ртэй салбарууд болох худалдаа болон тээвэр ?йлчилгээний салбарын идэвхжил нь эдийн засгийн ?с?лтийг голлон тэтгэхээр байна.
“Монгол Улсын эдийн засгийн ?с?лтийг ирээд?йд тогтвортой ?ргэлжл??лж, т??хий эдийн зах зээлээс хамаарах хамаарлыг буурулахын тулд х?гжлийн урт хугацааны н??ц бололцоог нэмэгд??лэх арга хэмжээг хэрэгж??лэх нь з?йтэй,” – хэмээн Монгол Улсыг хариуцсан ахлах эдийн засагч Жон-Паскаль Нгану хэллээ. “Уул уурхайн салбарын томоохон т?сл??д удаашрах, Хятадын хил дээр ??сээд буй асуудлууд ?ргэлжлэх, м?н м?нг? угаахтай холбоотой асуудлуудыг хугацаа алдан шийдэх зэрэг гадаад, дотоод эрсдэл учирч болзошг?йг онцгой анхаарах хэрэгтэй”
Номхон далайн арлын орнуудын эдийн засгийн ?с?лтийн т?л?в холимог байна. Фижи болон Соломоны арлуудад ?с?лт буурах т?л?втэй. Номхон далайн арлын жижиг орнуудын хувьд эдийн засаг нь бага зэрэг ?с?х т?л?втэй байгаа ч байгалийн гамшигт ?рт?мтгий, т??хий эдийн импортоос хэт хамааралтай зэргээс шалтгаалан ихээхэн тогтворг?й байх хандлагатай байна.
Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?сийн ер?нхий эдийн засагч Судхир Шетти “Хэдийгээр б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лтийн т?л?в эерэг байгаа ч богино болон дунд хугацаанд бодлого боловсруулагчдад тулгарч буй сорилтууд бий. Эдгээр сорилтыг даван туулахын тулд х?гжинг?й эдийн засагтай орнуудад м?нг?ний бодлогыг чангатгах хурдацтай ?йл явцын улмаас ??сч болзошг?й н?л??ллийг бууруулах, улмаар бодлогын тодорхой бус байдал, ялангуяа дэлхийн худалдааны чиглэлээр урт хугацааны ?с?лтийн хэтийн т?лвийг сайжруулах арга хэмжээ авах шаардлагатай юм" гэв.
Макро эдийн засгийн тогтвортой байдалд учирч болох эрсдэлийг арилгахын тулд улс орнууд м?нг?ний бодлогоо чангаруулах, макро зохистой бодлогыг ?р д?нтэй ашиглах тал дээр анхаарах нь з?йтэй. Х?гжинг?й орнуудад х?? нэмэгдсэний улмаас санх??гийн салбарын эмзэг байдал даамжрах эрсдэлтэй байгаа тул энэ нь ?р ихтэй эсвэл зээл хурдацтай ?с?н нэмэгдэж буй улс орнуудын хувьд нэн чухал юм.
Дунд хугацаанд б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лтийг тогтвортой хангахын тулд урт хугацаанд ?с?лтийг нэмэгд??лэх арга замуудыг эрэлхийлэх хэрэгтэй юм. Тодруулбал, т?свийн зардал ба дэд б?тцийг сайжруулах; худалдааны интеграцчилалыг г?нзгийр??лэх, худалдааг х?нг?вчл?х; ?рс?лд?х чадварыг сайжруулах шинэчлэлийг хэрэгж??лэх; х?ний х?гжлийг дэмжин х?н капиталыг бий болгох зэрэгт чиглэсэн холимог арга хэмжээг хэрэгж??лэх нь з?йтэй.
Дэлхийн худалдааны тогтолцоонд аюул учирсан хэвээр байгаа тул х?гжиж буй З??н Ази, Номхон далайн б?сийн улс орнууд б?с нутгийн худалдааг интеграцчилах, худалдааг х?нг?вчл?х ?йл ажиллагааг г?нзгийр??лэх нь з?йтэй. ??нийг АСЕАН-ы Эдийн засгийн б?лгэм, Номхон далайн улс орнуудын т?ншлэлийн цогц, прогрессив гэрээ, Б?с ба Зам санаачилга гэх мэт арга механизмаар дамжуулан хийх боломжтой. Х?ний х?д?лм?рийг хялбарчлах технологи, автоматжуулалтын сорилтуудыг даган улс орнууд ?дг?? аж ?йлдвэрт т?шиглэсэн х?гжлийн стратегиудаа ??рчилж, аж ?йлдвэрлэл болон ?йлчилгээний салбарын хоорондын ялгаа багасч байгаа энэ ?ед худалдааг интеграцчлах, х?нг?вчл?х нь улам ач холбогдолтой болно.
Технологийн х?гжил дэвшилтэй уялдан ?йлдвэрлэлийн орчинд гарах ??рчл?лт?д дасан зохицохын тулд ?рс?лд?х чадварыг сайжруулах нь б?с нутгийн улс орнуудын хувьд чухал хэвээр байна. ?йлдвэрлэлээс олох баялгийн хэмжээг тодорхойлоход улс орны бизнесийн орчин явцдаа х?д?лм?рийн ?рт?г зардлаас ил?? чухал н?л?? ?з??лэхээр байна. Техник технологи хувьсан ??рчл?гд?хийн хэрээр дижитал тоон технологийн талаарх мэдлэг, дижитал технологитой ажиллах чадвартай байх нь чухал юм.
З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн х??хд??дийн дийлэнх нь сургуульд хамрагдаж байгаа ч олон х??хэд сурч мэдсэн з?йлг?й ?лдэж байгаа тул сургуулиудын ?р ?г??жийг сайжруулах нь олон орны хувьд нэн тэрг??ний ач холбогдолтой юм. ??нийг шийдвэрлэхийн тулд авч хэрэгж??лэх эхний чухал алхам бол суралцах ?ндсэн орчин, н?хцлийг б?рд??лэхэд чиглэсэн захиргааны зохистой тогтолцоог бий болгох явдал юм. Т??нчлэн боловсролын тогтолцоо нь дараах чиглэлээр анхаарах нь з?йтэй. ??нд: т?р??с бага боловсролд зарцуулах зардлын тэгш байдлыг хангах; сургуулийн ?мн?х наснаас нь эхлэн х??хд??дийг суралцахад бэлтгэх; багш нарын сонгон шалгаруулалтыг сайжруулж, багшийн цалин х?лсийг нэмэх, мэргэжлийн кариерээ х?гж??лэх боломжийг нэмэгд??лэх; сургалтын явцыг сайжруулах зорилгоор системтэй ?нэлгээ ашиглах зэрэг болно.
Эдийн засгийн хувьд эмзэг байдалд буй х?м??сийг орхигдуулахг?йн тулд нийгмийн тусламж, даатгалын х?т?лб?р??дийг бэхж??лж, систем тогтолцооны цочролд уян хатан, тэсвэртэй байх чадварыг нэмэгд??лэх нь чухал. Номхон далайн арлын орнуудад эдийн засгийн уян хатан байдал онцгой ач холбогдолтой б?г??д эдгээр орнуудад ?ндэсний баялгийн сан бий болгох, т?р хугацаагаар шилжих х?д?лг??нд хамрагдах боломжийг сайжруулах замаар эдийн засгийн уян хатан байдлыг сайжруулах боломжтой юм.
Эх сурвалж: Дэлхийн Банкны дата ба ажилтнуудын тооцоолсон мэдээлэл.
Тэмдэглэл: a. Х?гжиж буй З??н Ази, Номхон Далайн Б?с нь Камбоч, Хятад, Индонез, Б?гд Найрамдах Ардчилсан Лаос, Малайз, Монгол, Мянмар, Папуа Шинэ Гвиней, Филиппин, Тайланд, З??н Тимор, Вьетнам, Номхон Далайн Арлын Орнуудаас б?рддэг. b. Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон Далайн б?сийн Эдийн Засгийн Тайлан, 2017 оны 10-р сар (Дэлхийн Банк 2017e). c. Газрын тосыг оролцуулааг?й ДНБ.
Дэлгэрэнг?й мэдээллийг дараах хаягаар орж ?знэ ??:
@WB_AsiaPacific
