Гадаад эдийн засгийн н?хц?л байдал сайжрахаар байгаа нь б?с нутгийн эдийн засгийн 2024 оны т?л?вт эергээр н?л??лн?
ВАШИНГТОН, 2023 оны 10 дугаар сарын 1—З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2023 онд 5 хувийн ?нд?р т?вшинд хадгалагдах боловч 2023 оны хоёрдугаар хагасаас хурдац нь буурч 2024 онд 4.5 хувьд х?рэхээр х?лээгдэж байна хэмээн Дэлхийн Банкнаас ням гаригт танилцуулсан б?с нутгийн эдийн засгийн хагас жил тутмын тоймд танилцуулав.
Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?сийн 2023 оны 10 дугаар сарын эдийн засгийн тайланд мэдээлснээр б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт энэ онд бусад х?гжиж буй улс орнуудтай харьцуулахад дээг??р т?вшинд хадгалагдах хэдий ч ?мн?х х?лээгдэж байсан т?с??лл??с доогуур байгаа ажээ. Тухайлбал, 2023 онд БНХАУ-ын эдийн засаг 5.1 хувиар, БНХАУ-аас бусад б?с нутгийн эдийн засаг 4.6 хувиар тус тус ?с?х т?л?втэй байгаа бол Номхон далайн арлын орнуудын эдийн засаг 5.2 хувиар ?с?х??р х?лээгдэж байна.
БНХАУ-ын дотоодын эдийн засагт учирч буй х?ндрэл бэрхшээл??дээс голлон шалтгаалж ?с?лт нь 2024 онд 4.4 хувьд х?рч саарах т?л?втэй байна. ??нд цар тахлын хязгаарлалтын ?еэс хойших сэргэлтийн эрч суларч, ?р ?нд?р т?вшинд хадгалагдаж, ?л х?дл?х х?р?нгийн салбарын идэвхжил сул хэвээр байгаа т?дийг?й х?н амын х?гшр?лт давамгайлж буй зэрэг урт хугацааны б?тцийн х?чин з?йлс н?л??лж байна. Харин БНХАУ-аас бусад б?с нутгийн хувьд гадаад н?хц?л байдал сайжирснаар эдийн засгийн ?с?лт 2024 онд 4.7 хувьд х?рэхээр х?лээгдэж байна. Тодруулбал, БНХАУ-ын эдийн засгийн удаашрал, зарим улс орны худалдааны бодлого б?с нутгийн эдийн засагт с?рг??р н?л??л?х ч н?г?? талаас дэлхийн эдийн засаг сэргэж, санх??гийн зах зээлийн т?л?в байдал сайжрах н?л?? давамгайлж, улмаар б?с нутгийн эдийн засгийг тэтгэнэ гэж ?зэж байна.
Б?с нутгийн эдийн засагт геополитикийн хурцадмал байдал даамжрах, байгалийн гамшиг, тэр дундаа цаг агаарын онцгой ?зэгдл??д бий болох зэргээр ?с?лтийг сааруулах эрсдэл??д учирч болзошг?й юм.
”?с?лт тогтворжиж байгаа хэдий ч З??н Ази, Номхон далайн б?с нутаг нь дэлхийн хамгийн хурдацтай, эрчтэй х?гжиж буй б?с нутгийн нэг хэвээр байна” хэмээн Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?сийн дэд ер?нхийл?гч Мануэла В.Ферро мэдэгдсэн т?дийг?й “Харин ?с?лтийг дунд хугацаанд ?нд?р т?вшинд тогтвортой хадгалахын тулд аж ?йлдвэрийн салбарын ?рс?лд?х чадварыг хангах, худалдааны т?нш??дээ т?р?лж??лэхээс гадна б?тээмжийг сайжруулан, ажлын байрыг бий болгох ?йлчилгээний салбарын потенциалыг б?рэн д??рэн ашиглах явдал юм” хэмээн тэмдэглэв.
Уг тайлангийн Онцлох сэдэв б?лэгт боловсруулах аж ?йлдвэрийн салбарын голлох н?л??г??р ?с?лт нь тодорхойлогдож ирсэн З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн х?гжил дэвшилд цаашид ?йлчилгээний салбарын г?йцэтгэх ??рэг улам нэмэгдэх боломжтойг дурджээ. ?йлчилгээний салбар с??лийн 10 жилийн туршид нийт х?д?лм?рийн б?тээмжийн ?с?лт?д аль хэдийн голлох хувь нэмэр оруулаад байгаа т?дийг?й ?йлчилгээний экспорт бараа, б?тээгдэх??ний экспортоос ил?? хурдацтай ?с?лттэй байв. Т??нчлэн, БНХАУ, Индонез, Малайз, Филиппин, Тайланд зэрэг улс орнуудад ?йлчилгээний салбарт чиглэсэн гадаадын шууд х?р?нг? оруулалтын ?с?лт боловсруулах аж ?йлдвэрийн салбартай харьцуулахад тав дахин ил?? байв.
Цахим технологи дэлгэрч, ?йлчилгээний салбарт шинэчлэл, ??рчл?лт??д хийгдэж байгаа нь эдийн засгийн идэвхжилийг сайжруулах н?л?? ?з??лж байна. Тухайлбал, Филиппин улсад ААН-??д ?йл ажиллагаандаа программ хангамж, ?г?гдлийн шинжилгээг нэвтр??лснээр 2010-2019 оны хооронд б?тээмжээ дунджаар жилд 1.5 хувиар ?сг?ж чадав. Вьетнам улс тээвэр, санх??, бизнесийн ?йлчилгээний салбарт гаднын бизнес??д нэвтрэх, ?мчл?х зэрэгт тавих бодлогын хязгаарлалтуудаа сулруулснаар эдгээр салбарын нэг ажилтанд ногдох нэмэгдэл ?рт?г 2008-2016 оны хооронд жилд дунджаар 2.9 хувиар нэмэгдсэн т?дийг?й эдгээр ?йлчилгээг ашиглаж буй боловсруулах аж ?йлдвэрийн салбарт ?йл ажиллагаа эрхлэх ААН-??дэд м?н х?д?лм?рийн б?тээмж 3.1 хувиар ?с?ж, ??нээс хамгийн их ?р шимийг жижиг, дунд ?йлдвэрлэгчид х?ртжээ.
Цахим технологийг ?йлчилгээний салбарын шинэчлэл, ??рчл?лттэй хослуулснаар шинэ боломжууд бий болоод зогсохг?й эдгээр боломжийг ашиглах х?м??сийн чадавхыг давхар нэмэгд??лж байна. Тухайлбал, зайны боловсрол болон теле эр??л мэндийн ?йлчилгээг тусгайлан б?ртг??лж, сургалтад хамрагдан, мэдлэгээ дээшл??лсэн, эрч х?чтэй орон нутгийн ажилчдын дэмжлэгтэйгээр олон нийтэд х?ргэснээр б?с нутаг дахь боловсрол, эр??л мэндийн ?йлчилгээний чанар сайжирч байна. Гэвч эдгээр ?йлчилгээний х?ртээмжийн хувьд тэгш бус байдал асар их байгааг дурдах нь з?йтэй.
Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?с хариуцсан ахлах эдийн засагч Аадитяа Маттoo“?йлчилгээний салбарт шинэчлэл, ??рчл?лт??д, цахим технологийг нэвтр??лснээр эдийн засгийн боломж бололцоог тэлж, хувь х?ний чадавхыг сайжруулах эерэг м?чл?гийг бий болгон, улмаар б?с нутгийн х?гжлийг голлон тэтгэх ач холбогдолтой” хэмээн онцлов.
