Вашингтон хот, 2024 оны 10-дугаар сарын 7 – Х?гжиж буй З??н Ази, Номхон далай (ЗАНД)-н б?с нутгийн эдийн засаг 2024 онд дэлхийн бусад орнуудаас ил?? хурдтай ?с?ж буй хэдий ч цар тахлын ?мн?х ?еийнхээс удаан байгаа талаар Дэлхийн Банкнаас хагас жил тутам эрхлэн гаргадаг З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн тоймд дурджээ.
Дэлхийн Банкны таамгаар З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн эдийн засгийн ?с?лт 2024 онд 4.8 хувиар тэлэх ч ?с?лтийн хувь 2025 онд 4.4 хувь болж буурах т?л?втэй байна. Б?с нутгийн хамгийн том эдийн засаг болох Хятадын эдийн засгийн ?с?лт ?л х?дл?х х?р?нгийн зах зээлийн сул байдал, хэрэглэгчид болон х?р?нг? оруулагчдын итгэл сул, т??нчлэн х?н амын х?гшр?лт, дэлхий дахины з?рчил м?рг?лд??н зэрэг б?тцийн сорилт, бэрхшээлээс ??дэн энэ онд 4.8 хувь, 2025 онд 4.3 хувь болж саарах т?л?втэй байна.
Б?с нутгийн бусад эдийн засгийн ?с?лт 2024 онд 4.7 хувь, 2025 онд 4.9 хувь байх т?л?втэй байгаа ба дотоодын хэрэглээ нэмэгдэх, бараа, б?тээгдэх??ний экспорт сэргэх, аялал жуулчлал нэмэгдэх зэргийн ашиг тусыг х?ртэхээр байна. Томоохон орнуудаас Индонез 2024, 2025 онд цар тахлын ?мн?х т?вшинд буюу т??нээс дээш ?с?х т?л?втэй байгаа бол Малайз, Филиппин, Тайланд, Вьетнамын ?с?лт эдгээр т?вшнээс доогуур байх т?л?втэй байна. Аялал жуулчлал сэргэснээр Номхон далайн орнууд 2024 онд 3.5 хувь, 2025 онд 3.4 хувиар ?с?х т?л?втэй байна. Б?с нутгийн ихэнх хэсэгт х?р?нг? оруулалтын ?с?лт сул хэвээр байна.
Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?с нутаг хариуцсан дэд ер?нхийл?гч Мануэла В.Ферро “З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн орнууд дэлхийн эдийн засгийн ?с?лтийн х?д?лг??р хэвээр байна" хэмээгээд, "Гэвч ?с?лт удааширч байна. ЗАНД-ын орнууд дунд хугацааны х?чтэй ?с?лтийг хадгалахын тулд худалдаа, технологийн ??рчл?лтийг зохицуулахын тулд эдийн засгаа шинэчлэхэд идэвхтэй байх хэрэгтэй" хэмээн онцлов.
Эдийн засгийн тоймд б?с нутгийн ?с?лт?д н?л??лж буй гурван х?чин з?йлийг онцолсны дотор худалдаа, х?р?нг? оруулалтын ??рчл?лт, Хятадын эдийн засгийн ?с?лтийн удаашрал, дэлхий дахины бодлогын тодорхойг?й байдал нэмэгдэх зэрэг багтжээ.
Нэгд?гээрт, АНУ, БНХАУ-ын хооронд с??лийн ?ед ??ссэн худалдааны хурцадмал байдал нь Вьетнам зэрэг орнуудад худалдааны томоохон т?нш??дээ “холбох” замаар дэлхийн нэм?? ?ртгийн с?лжээн дэх ??ргээ г?нзгийр??лэх боломжийг бий болгож байна. Вьетнам компаниудын АНУ руу экспортолсон борлуулалт 2018-2021 онд бусад орнууд руу экспорт хийсэн компаниудаас 25 хувиар хурдан ?сс?н байна. Гэсэн хэдий ч импорт, экспортын хязгаарлалтад шинэ, ил?? хатуу д?рэм журам тогтоогдсон тул эдийн засаг “нэг талын холбогч” ??рэг г?йцэтгэхээр улам б?р хязгаарлагдаж болзошг?йг шинэ баримт харуулж байна.
Хоёрт, Хятадын х?рш орнууд с??лийн 30 жилийн хугацаанд эрчимтэй ?с?лтийн ?р шимийг х?ртэж байсан ч тэрх?? эрчмийн хэмжээ одоо багасаж байна. Хятад улс импортын эрэлт хэрэгцээгээрээ бусад орнуудыг татсан боловч одоо энэ нь тус улсын ДНБ-ээс ч удааширч байна. ?мн?х 10 жилийн хугацаанд импорт бараг жилийн 6 хувиар ?сс?н бол энэ оны эхний долоон сард ерд?? 2.8 хувиар ?сс?н байна.
Гуравт, дэлхийн дахины тодорхойг?й байдал нь ЗАНД б?с нутгийн эдийн засагт с?рг??р н?л??лж болзошг?й байна. Геополитикийн тодорхойг?й байдлаас гадна эдийн засгийн бодлогын тодорхойг?й байдал нэмэгдэж байгаа нь аж ?йлдвэрийн ?йлдвэрлэл болон ЗАНД б?сийн хувьцааны ?нийг 0.5 хувь, 1 хувь х?ртэлх хэмжээгээр тус тус бууруулж болзошг?й юм.
Тус тайлангийн тусгай б?лэгт б?с нутгийн улс орнууд ард иргэддээ ажлын байр бий болгохын тулд шинэ технологийн давуу талыг хэрхэн ашиглаж болохыг судалсан болно. Аж ?йлдвэрийн салбарын роботууд, хиймэл оюун ухаан, дижитал платформууд нь б?с нутгийн х?д?лм?рийн зах зээлд н?л??лж байна. 2018-2022 оны хооронд роботуудыг ашиглаж ?йлдвэрлэлийн б?тээмжийг нэмэгд??лэн, эдийн засгийг тэлэх замаар албан салбарын 2 сая ур чадвартай ажилчид (нийт ур чадвартай ажилчдын 4.3 хувь)-ыг ажлын байраар хангасан байна. Харин ингэснээр З??н ?мн?д Азийн б?с нутгийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэгийн 5 орон (ASEAN)-д албан салбарын ур чадвар багатай 1.4 сая ажилчдын (3.3 хувь) ажлын байрыг дээрх роботууд орложээ.
ЗАНД-н б?с нутагт гар ажиллагаанд суурилсан ажил х?д?лм?р давамгайлдаг тул ?нд?р х?гжилтэй орнуудтай харьцуулахад харьцангуй ц??н тооны ажлын байрыг хиймэл оюун ухаан орлох эрсдэлтэй байна. Н?г??тээг??р, тус б?с нутаг дахь ажлын байрны ерд?? 10 хувьд нь л хиймэл оюун ухаантай хослуулан х?д?лм?р эрхлэх боломжтой байгаа б?г??д энэ нь ?нд?р х?гжилтэй орнуудын 30 хувь гэсэн ?з??лэлтээс доогуур байгаа тул тус б?с нутаг хиймэл оюун ухааны б?тээмжийн давуу талыг ашиглах боломж сул байна.
“Дэлхийн нээлттэй зах зээл, х?д?лм?рт т?лх?? суурилсан ?йлдвэрлэлийн арга хэлбэр зэрэгт т?шиглэж ирсэн З??н Ази, Номхон далайн б?сийн х?гжлийн загварт дэлхийн дахины худалдааны хориг, шинэ технологи эрсдэл дагуулж байна” хэмээн Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?с хариуцсан ахлах эдийн засагч Аадитяа Маттоо хэлэв. Тэрээр м?н “??ний хариуд авч болох хамгийн сайн арга хэмжээ бол гадаад худалдааны хэлэлцээр??дийг г?нзгийр??лэх, х?д?лм?р эрхлэгчдийн ур чадварыг сайжруулж, шинээр нэвтэрч буй технологийг ашиглах явдал юм” хэмээн нэмж хэлэв.
