2014 y?l?nda büyüme g?rünümü, ABD’de tahvil al?mlar?ndaki azalmaya duyarl?
WASHINGTON, 14 Ocak 2014 – Dünya Bankas? taraf?ndan yeni yay?nlanan Küresel Ekonomik Beklentiler (GEP) raporuna g?re, dünya ekonomisinin bu y?l gü?lenmesi, geli?mekte olan ülkelerdeki büyümenin h?zlanmas? ve yüksek gelirli ekonomilerin de küresel finansal krizden be? y?l sonra nihayet kritik noktay? atlatmas? bekleniyor.
Yüksek gelirli ülkelerdeki h?zlanma ve ?in’in devam edene gü?lü büyüme performans? geli?mekte olan ülkelerdeki büyümenin sa?lamla?mas?n? sa?l?yor. Bununla birlikte, büyüme beklentileri, yükselen küresel faiz oranlar? ve ABD Merkez Bankas?’n?n büyük ?l?ekli parasal canland?rma ?nlemlerini geri ?ekmeye ba?lamas? ile birlikte sermaye ak??lar?nda ya?anabilecek olas? volatilite kar??s?nda k?r?lganl???n? korumaktad?r.
Dünya Bankas? Grubu Ba?kan? Jim Yong Kim konu ile ilgili olarak ?unlar? s?ylüyor: “Büyümenin hem yüksek gelirli ülkelerde hem de geli?mekte olan ülkelerde gü?lendi?i g?rülmektedir, ancak a?a?? y?nlü riskler küresel ekonomik toparlanmay? tehdit etmeye devam etmektedir. ?leri ekonomilerin performans? ivme kazan?yor ve bu durum ?nümüzdeki aylarda geli?mekte olan ülkelerde daha gü?lü büyümeyi destekleyecektir. Yine de, yoksullu?un daha h?zl? bir ?ekilde azalt?labilmesi i?in, geli?mekte olan ülkelerin istihdam yarat?lmas?n? te?vik eden, finansal sistemleri gü?lendiren ve sosyal güvenlik a?lar?n? destekleyen yap?sal reformlar ger?ekle?tirmeleri gerekecektir.”
2013 y?l?nda yüzde 2,4 olarak ger?ekle?en küresel GSYH art???n?n bu y?l yüzde 3,2’ye ??kmas?, 2015 ve 2016 y?llar?nda da yüzde 3,5 olmas? bekleniyor1. Ba?lang??taki h?zlanman?n büyük oranda yüksek gelirli ekonomilerde gü?lenen büyümeyi yans?taca?? dü?ünülüyor.
Geli?mekte olan ülkelerde 2013 y?l?nda yüzde 4,8 olarak ger?ekle?en büyüme oran?n?n, bu y?l her ne kadar ?nceden tahmin edilene g?re daha dü?ük olsa da yüzde 5,3’e yükselmesi, 2015 y?l?nda yüzde 5,5 ve 2016 y?l?nda da yüzde 5,7 olarak ger?ekle?mesi bekleniyor. Bu h?z 2003-07 ars?ndaki yükselme d?neminde ger?ekle?enden 2,2 puan daha dü?ük olsa da, daha yava? büyüme bir endi?e kayna?? te?kil etmiyor. Bu fark?n neredeyse tamam? kriz ?ncesi sürdürülebilir olmayan turbo gü?lü büyüme sürecinin so?umas?ndan, ?ok az? da geli?mekte olan ülkelerdeki büyümem potansiyelinin gev?emesinden kaynaklan?yor. Hatta, bu daha yava? büyüme 1680’lere ve 1990’lar?n ba?lar?na g?re ?nemli ?l?üde bir iyile?me temsil ediyor (yüzde 60).
Yüksek gelirli ülkeler i?in, mali konsolidasyon ve politika belirsizlikleri sebebiyle büyümenin üzerinde olu?an yükler hafifleyecek 2013 y?l?nda yüzde 1,3 olarak ger?ekle?en büyümenin bu y?l yüzde 2,2’ye, 2015 ve 2016 y?llar?nda da yüzde 2,4’e yükselmesine yard?mc? olacakt?r. Yüksek gelirli ülkeler aras?nda toparlanman?n en fazla oldu?u ülke, büyümenin 10 ?eyrektir devam etti?i ABD’dir. 2013 y?l?nda yüzde 1,8 büyüyen ABD ekonomisinin bu y?l yüzde 2,8, 2015 ve 2016 y?llar?nda da s?ras?yla yüzde 2,9 ve yüzde 3,0 büyümesi beklenmektedir. ?ki y?ll?k daralman?n ard?ndan Euro b?lgesinde bu y?l yüzde 1,1’lik, 2015 ve 2016 y?llar?nda da s?ras?yla yüzde 1,4 ve yüzde 1,5’lik büyüme beklenmektedir.
Dünya Bankas? K?demli Ba?kan Yard?mc?s? ve Ba? Ekonomisti Kaushik Basu bu konuda ?unlar? s?ylüyor: “Küresel ekonomik g?stergelerde iyile?me g?rünüyor. Ancak yüzeyin alt?nda gizli olan tehlikeleri g?rmek i?in ?zellikle zeki olmak gerekmiyor. Euro b?lgesi resesyondan ??kt? ancak baz? ülkelerde ki?i ba??na dü?en gelir halen dü?üyor. Geli?mekte olan ülkelerin 2014 y?l?nda yüzde 5’in biraz üzerinde büyümesini, baz? ülkelerin daha da iyi bir büyüme performans? sergilemesini bekliyoruz –?rne?in Angola yüzde 8, ?in yüzde 7,7, Hindistan yüzde 6,2. Ancak bu ye?il filizlerin kahverengi an?za d?nü?memesi i?in, politika statizinden ka??nmak ?nemli olacakt?r.”
Geli?mekte olan ülkeler, yüksek gelirli ülkelerden dengeleyici gü? ile kar?? kar??yalar. Bir yandan yüksek gelirli ülkelerdeki gü?lenme geli?mekte olan ülkelerin ihracat?na olan talebi artt?r?rken, di?er yandan artan faiz oranlar? sermaye ak??lar?n? k?s?tlayacakt?r. Rapor 2013 y?l?nda yüzde 3,1 oran?nda artt??? tahmin edilen küresel ticaretin bu y?l yüzde 4,6, 2015 ve 2016 y?llar?nda da yüzde 5,1 büyüyece?ini ?ng?rüyor.
Bununla birlikte, zay?flayan emtia fiyatlar? ticaret gelirlerinde oynakl??a yol a?maya devam edecektir. Zirveye ula?t??? 2011 y?l?n?n ba?lar? ile son zamanlardaki en dü?ük seviyesine indi?i Kas?m 2013 aras?nda enerji ve g?da reel fiyatlar? s?ras?yla yüzde 9 ve yüzde 13 azal?rken, metal ve maden ürünlerinin fiyatlar?nda yüzde 30’luk bir dü?ü? ya?and?. Emtia fiyatlar?ndaki bu a?a?? y?nlü bask?lar?n k?smen ilave arz? da yans?tacak ?ekilde devam etmesi beklenmektedir.
Kalk?nma Beklentileri Grubu Direkt?r Vekili ve raporun ba? yazar? Andrew Burns konu ile ilgili olarak ?unlar? s?ylüyor: “Yüksek gelirli ülkelerdeki gü?lenen toparlanmay? olumlu kar??l?yoruz, ancak bu para politikas?n?n s?k?la?mas? ile birlikte bozulma risklerini de beraberinde getiriyor. Bugüne kadar parasal geni?lemenin kademeli olarak geri ?ekilmesi sorunsuz bir ?ekilde devam etti. Ancak faiz oranlar? ?ok h?zl? bir ?ekilde yükselirse, geli?mekte olan ülkelere sermaye ak??? bir ay yüzde 50 veya daha yüksek oranda azalabilir. Bu durum potansiyel olarak daha fazla k?r?lgan ekonomilerin baz?lar?nda bir krize yol a?abilir.”
Geli?mekte olan ülkelere ?zel sermaye ak??lar? küresel finansal ko?ullara duyarl? olmaya devam etmektedir. Gü?lenen büyüme ile birlikte yüksek gelirli ülkelerde para politikalar?n?n normale d?nmesiyle, küresel faiz oranlar?n?n yava? bir ?ekilde yükselmesi beklenmektedir. Finansal ko?ullar?n düzenli bir ?ekilde s?k?la?mas?n?n geli?mekte olan ülkelerdeki yat?r?mlar ve büyüme oranlar? üzerindeki etkisinin ?l?ml? olmas?, geli?mekte olan ülkelerde sermaye giri?lerinin GSYH’ya oran?n?n 2013 y?l?ndaki yüzde 4,6 düzeyinden 2016 y?l?nda yüzde 4,1’e dü?mesi beklenmektedir. Ancak, 2013 y?l?n?n ilkbahar ve yaz aylar?nda tahvil al?mlar?n?n azalt?lmaya ba?layabilece?i spekülasyonlar? kar??s?nda ya?and??? gibi, bu ayarlaman?n düzensiz bir ?ekilde ger?ekle?mesi halinde faiz oranlar? ?ok daha h?zl? bir ?ekilde yükselebilir. Piyasa tepkilerinin ciddiyetine ba?l? olarak, geli?mekte olan ülkelere sermaye ak??lar? birka? ay boyunca yüzde 50 veya daha yüksek bir oranda azalabilir. B?yle bir senaryoda, yüksek düzeylerde cari a???? bulunan ülkeler, d?? bor? oran? yüksek ülkeler ve son y?llarda büyük ?l?üde kredi geni?lemesi ya?ayan ülkeler ne k?r?lgan ülkeler aras?nda yer alacakt?r.
Rapor, ge?ti?imiz be? y?lda küresel ekonomiyi etkisi alt?na alan temel riskler azalmakla birlikte altta yatan zorluklar?n halen devam etti?ini belirtmektedir. Ayr?ca, geli?mekte olan ülkeler küresel finansal krize mali ve parasal canland?rma ?nlemleri uygulamaya koyarak cevap vermelerine ra?men, ?o?u ülkede kamu büt?elerinin ve cari dengelerin k?rm?z? alarm vermesi ile birlikte bu ?nlemlerin sa?lad??? imkanlar azalm??t?r.
Politika yap?c?lar art?k küresel finansal ko?ullarda ya?anan ?nemli ?l?üdeki s?k?la?maya nas?l cevap vereceklerine ak?l yormalar? gerekmektedir. Yeterli politika tamponuna ve yat?r?mc? güvenine sahip olan ülkeler, sermaye ak??lar?ndaki azalmaya kar?? piyasa mekanizmalar?na, konjonktürel makroekonomik ve ihtiyati politikalara bel ba?layabilirler. Manevra imkan?n?n daha s?n?rl? oldu?u di?er durumlarda ise, ülkeler finansman ihtiya?lar?n? azaltmak i?in mali politikalar? s?k?la?t?rmak veya daha fazla sermaye giri?i sa?lamak i?in faiz oranlar?n? artt?rmak zorunda kalabilirler. Yeterli d?viz rezervinin bulundu?u durumlarda bunlar d?viz kuru ayarlamalar?n?n h?z?n? ?l?mla?t?rmak i?in kullan?labilecek iken, do?rudan yabanc? yat?r?m i?in te?viklerin sa?lanmas? ve sermaye giri?i düzenlemelerinin gev?etilmesi sorunsuz bir ayarlamaya yard?mc? olabilir. Son olarak, güvenilir reform gündemleri, daha uzun vadeli g?rünüm iyile?tirilerek, yat?r?mc? ve piyasa güveninin artt?r?lmas?nda ?nemli bir mesafe kat edilmesini sa?layabilir. Bu yabanc? yat?r?m da dahil olmak üzere daha gü?lü yat?r?m ve orta vadede has?la art??? aras?nda verimli bir d?ngüyü harekete ge?irebilir.
1 2005 sat?n alma gücü paritesi a??rl?klar? kullan?ld???nda, küresel büyüme 2014, 2015 ve 2016 y?llar? i?in s?ras?yla yüzde 3,7, yüzde 3,9 ve yüzde 4,0 olacakt?r.
B?lgelere Genel Bak??:
Do?u Asya ve Pasifik b?lgesindeki büyüme h?z?, emtia gelirlerinin zay?flad??? ve yurt i?i a??r? ?s?nmaya kar?? uygulanan politika s?k?la?t?rmas?n?n ekonomik faaliyetleri k?s?tlad??? Endonezya, Malezya ve Tayland’daki yava?layan büyümenin bir yans?mas? olarak, üst üste ü?üncü y?l?nda da yava?layarak 2013 y?l?nda tahmini yüzde 7,2 olarak ger?ekle?ti. Y?llard?r sürdürülen geni?lemeci politikalar?n olu?turdu?u yurt i?i k?r?lganl?klar b?lge i?in bir olumsuzluk olu?turmaya devam etmektedir. ?in’deki GSYH art???n?n 2014 y?l?nda yatay bir seyir izleyerek yüzde 7,7’de kalmas?, kald?ra? etkisinin azalt?lmas? ve politika ile uyar?lan yat?r?mlara daha az güvenilmesi sonucunda takip eden iki y?lda yüzde 7,5’e dü?mesi beklenmektedir. B?lge, ?in yat?r?mlar?ndaki düzensiz ??zülme ve küresel mali ko?ullardaki ani s?k?la?ma risklerine kar?? k?r?lgan bir durumdad?r. Emtia ihracat??lar? da emtia fiyatlar?nda beklenenden daha kesin dü?ü?ler kar??s?nda k?r?lgan bir durumdad?r.
Yüksek gelirli Avrupa ülkelerine ihracat?n artmas? ve enerji ihra? eden Orta Asya ülkelerinde gü?lenmenin devam etmesi ile birlikte, geli?mekte olan Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki büyüme 2013 y?l?nda gü?lenerek tahmini yüzde 3,4’e ula?m??t?r. Yüksek gelirli Avrupa ile gü?lü ticaret ve finans ba?lant?lar? olan Orta ve Do?u Avrupa ekonomileri toparlanmadan en fazla yararlanan ülkeler olacakt?r, ancak daha gü?lü ihracat?n sa?lad??? büyüme ivmesi, devam etmekte olan bankac?l?k sekt?rü yeniden yap?land?rmas? sebebiyle zay?flayan i? talep, s?k?la?an uluslararas? finansal ko?ullar ve baz? ülkelerde devam etmekte olan veya planlanan mali konsolidasyon ile dengelenecektir. Bu bile?im 2014 y?l?nda büyümeyi yüzde 3,5 civar?nda tutacakt?r; 2015 ve 2016 y?llar?nda ise büyüme oran? s?ras?yla yüzde 3,7 ve yüzde 3,8 olarak beklenmektedir. Riskler aras?nda Euro b?lgesinde veya Rusya’da tekrar zay?flamaya d?nü?, s?k?la?an küresel finansal ko?ullara kar?? yap?lacak düzensiz ayarlamalar ve emtia fiyatlar?nda daha keskin dü?ü?ler yer almaktad?r.
2013 y?l?nda azalan küresel ticaret, s?k?la?an finansman ko?ullar? ve daha az destekleyici emtia fiyatlar? , Latin Amerika ve Karayipler b?lgesindeki bir?ok ülkeyi nispeten zay?f bir büyüme ile ba? etmek zorunda b?rakm??t?r. ?zellikle Brezilya’da olmak üzere i? talep art??? yava?larken, Meksika’da ekonomik faaliyetler toparlanmaya ba?lam?? ve Panama Kanal?n?n geni?letilmesinin de deste?iyle orta Amerika’da ihracat tekrar yükselmeye ba?lam??t?r. 2014 y?l?nda yüzde 2,9 olarak tahmin edilen b?lgesel büyümenin 2015 y?l?nda yüzde 3,2’ye, 2016 y?l?nda ise yüzde 3,7’ye yükselmesi beklenmektedir. Amerika Birle?ik Devletleri’ndeki art??a ba?l? olarak Meksika’n?n 2014 y?l?nda yüzde 3,4, 2016 y?l?nda ise yüzde 4,2 büyümesi beklenmektedir. B?lgeye ili?kin a?a?? y?nlü riskler aras?nda küresel faiz oranlar?nda düzensiz bir yükseli? ve emtia fiyatlar?nda uzun sürecek ve daha derin bir dü?ü? yer almaktad?r.
Orta Do?u ve Kuzey Afrika b?lgesinde yer alan geli?mekte olan ekonomilerdeki s?k?nt?l? durumun devam etmesi beklenmektedir. M?s?r’daki siyasi ?alkant?, Tunus’taki a?maz ve Suriye’deki i? sava??n ?iddetlenmesi ve kom?u Lübnan ve ?rdün’e s??ramas? petrol ithal eden ülkelerdeki faaliyetleri zay?flatm??t?r. Ayn? zamanda güvenlik sorunlar?, grevler, altyap? sorunlar? ve ?ran durumunda uluslararas? yapt?r?mlar petrol ihra? eden ülkeleri olumsuz etkilemi?tir. 2013 y?l?nda yüzde 0,1 daralan b?lgesel ekonominin, belirsizliklerle kapl? g?rünümde zay?f kalmaya devam etmesi beklenmektedir. 2014 y?l?nda b?lge genelindeki büyümenin yüzde 2,8, 2015 ve 2016 y?llar?nda ise s?ras?yla yüzde 3,3 ve yüzde 3,6 oranlar?nda ger?ekle?erek küresel potansiyelin alt?nda kalmas? beklenmektedir.
Güney Asya b?lgesindeki büyüme, Hindistan’daki yüksek enflasyon, cari a??k ve kamu a??klar? kar??s?nda g?zlenen zay?f performans? yans?tan bir ?ekilde 2013 y?l?nda yüzde 4,6 gibi ?l?ml? bir oranda ger?ekle?mi?tir. Gü?lenen d?? talep ve Hint rupisinin daha ?nceki de?er kayb? sebebiyle b?lgenin ihracat? son zamanlarda toparlanm??t?r. Yüksek gelirli ekonomilerdeki iyile?en ithalat talebi ve b?lgesel yat?r?mlar sayesinde b?lgesel büyümenin 2014 y?l?nda yüzde 5,7’ye, 2016 y?l?nda ise yüzde 6,7’ye yükselmesi beklenmektedir. Ancak beklenen bu yükseli? makroekonomik istikrara, politika reformlar?n?n sürdürülmesine ve arz taraf? k?s?tlar?n?n azalt?lmas?nda kaydedilecek ilerlemeye ba?l? olacakt?r. Hindistan’daki büyümenin 2014-15 mali y?l?nda yüzde 6’y? ge?mesi, 2016-17 mali y?l?nda da yüzde 7,1’e ula?mas? beklenmektedir. G?rünümdeki ba?l?ca riskler mali reformlar?n ve politika reformlar?n?n yolundan ??kmas?, Afganistan, Banglade? ve Hindistan’daki se?imler ile ilgili belirsizlikler, enflasyon beklentilerinin yükselmesi ve ABD’deki tahvil al?m program?n?n azalt?lmas? kar??s?nda sermaye ak??lar?nda düzensiz bir ayarlama yap?lmas? yer almaktad?r.
Kayna?a dayal? gü?lü yat?r?mlar?n deste?i ile Sahra Alt? Afrika b?lgesinde 2013 y?l?nda ekonomik büyüme h?zlanm??t?r. B?lge genelinde reel GSYH art??? gü?lenerek tahmini yüzde 4,7 olarak ger?ekle?mi?tir. Güney Afrika d???nda b?lgenin di?er ülkelerinin ortalama büyüme oran? yüzde 6,0’a ula?m??t?r. 2013 y?l?n?n ilk yar?s?nda petrol ihra? eden ülkeler (Angola, Gabon, Nijerya) aras?ndaki toparlanma zay?f olurken, ü?üncü ?eyrekte Güney Afrika’daki sanayi üretimi daralm??t?r. Sa?lam i? talebin, nispeten dayan?kl? DYY giri?lerinin ve dü?en enflasyon oranlar?n?n b?lgesel büyümeyi destekleyerek 2014 y?l?nda yüzde 5,3’e ve 2016 y?l?nda yüzde 5,5’e yükseltmesi beklenmektedir. B?lge yükselen küresel faiz oranlar?na nispeten duyars?zd?r; ancak emtia fiyatlar?nda beklenenden daha keskin ya?anabilecek dü?ü?lere, meteorolojik ?oklar, yerel hasat ve g?da fiyatlar? ile ilgili i? risklere, siyasi ?eki?melere, kuzey Nijerya’daki güvenlik risklerine ve Gine k?rfezi boyunca ya?anabilecek olan ve sevkiyat maliyetlerini yükselterek b?lgesel ticareti aksatabilecek korsan sald?r?lar?na kar?? olduk?a k?r?lgand?r.
